Häzirki wagtda dünýä plastmassanyň ýaşyl ösüşi barada ylalaşyk döretdi. 90-a golaý ýurt we sebit bir gezek zaýalanmaýan plastmassa önümlerine gözegçilik etmek ýa-da gadagan etmek üçin degişli syýasatlary ýa-da düzgünleri girizdi. Bütin dünýäde plastmassanyň ýaşyl ösüş tolkuny başlandy. Oururdumyzda ýaşyl, pes uglerodly we tegelek ykdysadyýet “14-nji bäşýyllyk meýilnama” döwründe senagat syýasatynyň esasy ugruna öwrüldi.
Gözleg, zaýalanýan plastmassalaryň syýasaty öňe sürmek bilen belli bir derejede ösjekdigine garamazdan, çykdajylaryň gaty ýokarydygyny, geljekde artykmaç önümçilik kuwwatynyň boljakdygyny we zyňyndylary azaltmaga goşant goşmajakdygyny ýüze çykardy. Plastiki gaýtadan işlemek ýaşyl, pes uglerod we tegelek ykdysadyýetiň talaplaryna laýyk gelýär. Uglerod söwdasynyň bahasynyň ýokarlanmagy we uglerod serhet salgytlarynyň girizilmegi bilen gaýtadan işlenen materiallaryň hökmany goşulmagy esasy tendensiýa öwrüler. Fiziki taýdan gaýtadan işlemek we himiki gaýtadan işlemek onlarça million tonna artar. Hususan-da, himiki gaýtadan işlemek ýaşyl plastmassa ösüşiniň esasy akymyna öwrüler. 2030-njy ýylda ýurdumyň plastmassa gaýtadan işleýiş derejesi 45% -den 50% -e çenli ýokarlanar. Gaýtadan gaýtadan işlemek dizaýny, gaýtadan işlemegiň tizligini we galyndy plastmassalarynyň ýokary bahaly ulanylmagyny maksat edinýär. Tehniki täzelik millionlarça tonna metalosen plastmassa bazaryna isleg döredip biler.
Plastiki gaýtadan işlemegi güýçlendirmek esasy halkara tendensiýa
Taşlanan plastmassalar sebäpli dörän ak hapalanmak meselesini çözmek, dünýädäki köp ýurtlaryň plastik dolandyryş bilen baglanyşykly syýasatlary girizmekdäki asyl niýetidir. Häzirki wagtda galyndy plastmassa meselesine halkara derejesinde jogap bermek, esasan, gaýtadan işlemek, plastiki gaýtadan işlemegi höweslendirmek we zaýalanýan plastmassa çalşygy ulanmak kyn bolan plastmassa önümleriniň ulanylmagyny çäklendirmek ýa-da gadagan etmek. Şolaryň arasynda plastmassa gaýtadan işlemegi güýçlendirmek esasy halkara tendensiýasydyr.
Plastiki gaýtadan işlemegiň paýyny ýokarlandyrmak ösen ýurtlar üçin ilkinji saýlawdyr. 21ewropa Bileleşigi 2021-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan agza ýurtlarda gaýtadan işlenip bilinmeýän plastmassalara “plastik gaplama salgydy” girizdi we giňeldilen polistirol ýaly 10 gezek ulanylýan plastmassa önümleriniň Europeanewropa bazaryna girmegini gadagan etdi. Gaplamak salgyt plastik önüm kompaniýalaryny gaýtadan işlenen plastmassany ulanmaga mejbur edýär. 2025-nji ýyla çenli EUB has köp gaýtadan ulanylýan gaplama materiallaryny ulanar. Häzirki wagtda meniň ýurdumyň ýyllyk plastmassa çig malyny sarp etmegi 100 million tonnadan geçýär we 2030-njy ýylda 150 million tonnadan gowrak bolmagyna garaşylýar. Takmynan çaklamalar, ýurdumyzyň EUB-ne plastik gaplama eksportynyň 2030-njy ýylda 2,6 million tonna ýetjekdigini görkezýär, we 2.07 milliard ýewro gaplamak üçin salgyt talap ediler. PlasticB plastiki gaplama salgyt syýasaty öňe gitmegi bilen içerki plastmassa bazary kynçylyklar bilen ýüzbe-ýüz bolar. Gaplamak salgytlary bilen katalizlenip, ýurdumyzyň kärhanalarynyň girdejilerini üpjün etmek üçin gaýtadan işlenen materiallary plastmassa önümlerine goşmak hökmandyr.
Tehniki derejede ösen ýurtlarda plastmassanyň ýaşyl ösüşi boýunça häzirki gözlegler esasan plastmassa önümleriniň aňsat gaýtadan işleniş dizaýnyna we himiki gaýtadan işlemek tehnologiýasynyň ösdürilmegine gönükdirilendir. Biodegrirlenip bilinýän tehnologiýa ilkinji gezek Europeanewropa we Amerika ýurtlary tarapyndan başlanan hem bolsa, häzirki wagtda tehnologiýany ösdürmäge bolan höwes ýokary däl.
Plastiki gaýtadan işlemek esasan iki ulanyş usulyny öz içine alýar: fiziki gaýtadan işlemek we himiki gaýtadan işlemek. Fiziki taýdan dikeldiş häzirki wagtda plastmassa gaýtadan işlemegiň esasy usulydyr, ýöne her bir täzeleniş gaýtadan işlenen plastmassanyň hilini peselder, mehaniki we fiziki taýdan täzelenişiň käbir çäklendirmeleri bar. Pes hilli ýa-da aňsatlyk bilen dikeldilip bilinmeýän plastmassa önümleri üçin himiki gaýtadan işlemegiň usullary ulanylyp bilner, ýagny galyndylaryň plastmassalarynyň adaty peselmeginden gaça durmak üçin galyndy plastmassalary gaýtadan ulanmak üçin arassalanan “çig nebit” hökmünde seredilýär. fiziki gaýtadan işlemek önümleri.
Adyndan görnüşi ýaly aňsat gaýtadan işlemek, plastmassa bilen baglanyşykly önümleriň önümçilik we dizaýn döwründe gaýtadan işlemek faktorlaryny göz öňünde tutýandygyny we şeýlelik bilen plastmassa gaýtadan işlemegiň derejesini ep-esli ýokarlandyrýandygyny aňladýar. Mysal üçin, öň PE, PVC we PP ulanyp öndürilen gaplaýyş haltalary, gaýtadan işlemegi ýeňilleşdirýän dürli derejeli metalosen polietilen (mPE) ulanylyp öndürilýär.
2019-njy ýylda dünýäde we esasy ýurtlarda plastiki gaýtadan işlemegiň derejesi
2020-nji ýylda meniň ýurdum 100 million tonnadan gowrak plastmassa sarp etdi, takmynan 55 göterimi bir gezek ulanylýan plastmassa önümleri we döwülen çydamly önümler ýaly taşlandy. 2019-njy ýylda meniň ýurdumyň plastmassa gaýtadan işleýiş derejesi 30% boldy (1-nji surata serediň), bu dünýädäki ortaça derejeden ýokary. Şeýle-de bolsa, ösen ýurtlar plastik gaýtadan işlemek boýunça ägirt uly meýilnamalary düzdüler we geljekde gaýtadan işlemegiň derejesi ep-esli ýokarlanar. Uglerodyň bitaraplygy göz öňünde tutulanda, biziň ýurdumyz plastik gaýtadan işlemegiň derejesini ep-esli ýokarlandyrar.
countryurdumyň galyndy plastmassa sarp edilýän ýerleri esasan çig mal bilen deňdir, esasy Hytaý Gündogar Hytaý, Günorta Hytaý we Demirgazyk Hytaýdyr. Gaýtadan işlemegiň derejesi pudaklaryň arasynda dürli-dürli bolýar. Hususan-da, bir gezek ulanylýan plastmassa sarp edijilerden gaplamagyň we gündelik plastmassanyň gaýtadan işleniş derejesi bary-ýogy 12% (2-nji surata serediň), bu gowulaşmak üçin ägirt uly ýer galdyrýar. Gaýtadan işlenen plastmassa, gaýtadan işlenen materiallary goşup boljak lukmançylyk we iýmit kontakt gaplamasy ýaly birnäçe zatlardan başga-da köp sanly amaly bar.
Geljekde ýurdumyň plastmassa gaýtadan işleýiş derejesi ep-esli ýokarlanar. 2030-njy ýyla çenli ýurdumda plastmassa gaýtadan işlemek derejesi 45% -den 50% -e ýeter. Munuň höwesi esasan dört tarapdan gelýär: birinjiden, daşky gurşawy daşamak ukybynyň ýeterlik däldigi we serişdeleri tygşytlaýan jemgyýet gurmak düşünjesi tutuş jemgyýetden plastiki gaýtadan işlemegiň tizligini ýokarlandyrmagy talap edýär; ikinjiden, uglerod söwdasynyň bahasy ýokarlanmagyny dowam etdirýär we gaýtadan işlenen her tonna plastmassa plastmassa öwrüler Uglerodyň azalmagynyň bütin ömri 3,88 tonna, plastmassa gaýtadan işlemegiň girdejisi ep-esli ýokarlandy we gaýtadan işlemegiň derejesi ep-esli ýokarlandy; üçünjiden, ähli esasy plastmassa önümleri kompaniýalary gaýtadan işlenen plastmassalaryň ulanylandygyny ýa-da gaýtadan işlenen plastmassalaryň goşulandygyny habar berdiler. Gaýtadan işlenen materiallara bolan isleg geljekde ep-esli artar we gaýtadan işlemek bolup biler. Plastmassanyň bahasy tersine; dördünjiden, Europeewropada we ABŞ-da uglerod nyrhlary we gaplama salgytlary hem meniň ýurdumy plastiki gaýtadan işlemegiň derejesini ep-esli ýokarlandyrmaga mejbur eder.
Gaýtadan işlenen plastmassa uglerodyň bitaraplygyna uly täsir edýär. Hasaplamalara görä, tutuş ömrüň dowamynda ortaça fiziki taýdan gaýtadan işlenen her tonna plastmassa gaýtadan işlenmedik plastmassa bilen deňeşdirilende kömürturşy gazynyň çykarylyşyny 4,16 tonna azaldar. Ortaça, himiki taýdan gaýtadan işlenen her tonna plastmassa gaýtadan işlenmedik plastmassa bilen deňeşdirilende kömürturşy gazynyň çykarylyşyny 1,87 tonna azaldar. 2030-njy ýylda ýurdumda plastmassany fiziki taýdan gaýtadan işlemek uglerodyň zyňyndylaryny 120 million tonna, fiziki gaýtadan işlemek + himiki gaýtadan işlemek (goýlan galyndy plastmassalary bejermek bilen birlikde) uglerod zyňyndylaryny 180 million tonna azaldar.
Şeýle-de bolsa, meniň ýurdumyň plastmassa gaýtadan işleýän pudagy henizem köp meseleler bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Birinjiden, galyndy plastmassalaryň çeşmeleri dargaýar, galyndy plastmassa önümleriniň görnüşleri dürli-dürli bolýar we materiallaryň görnüşleri dürli-dürli, bu meniň ýurdumdaky galyndy plastmassalary gaýtadan işlemegi kyn we gymmat düşýär. Ikinjiden, galyndy plastmassa gaýtadan işleýän pudagyň pes derejesi bar we esasan ussahana kärhanalarydyr. Sortirleme usuly esasan el bilen sortlamak bolup, awtomatlaşdyrylan inçe sortlaşdyryş tehnologiýasy we önümçilik enjamlary ýetmezçilik edýär. 2020-nji ýyla çenli Hytaýda göwrümi az, giňden paýlanan we girdejililigi pes bolan 26,000 plastik gaýtadan işleýän kompaniýa bar. Senagat gurluşynyň aýratynlyklary, ýurdumyň plastmassa gaýtadan işleýän pudagyna gözegçilik etmekde we kadalaşdyryjy serişdelere ummasyz maýa goýumlarynda kynçylyklara sebäp boldy. Üçünjiden, pudagyň bölünmegi gazaply bäsdeşligiň güýçlenmegine sebäp boldy. Kärhanalar önümiň bahasynyň artykmaçlyklaryna we önümçilik çykdajylaryny azaltmaga has köp üns berýärler, ýöne tehnologiki kämilleşdirmegi ýigrenýärler. Senagatyň umumy ösüşi haýal. Galyndy plastmassany ulanmagyň esasy usuly, gaýtadan işlenen plastmassa ýasamakdyr. El bilen barlamakdan we klassifikasiýadan soň, soňra ezmek, eremek, granulasiýa we üýtgetmek ýaly prosesleriň üsti bilen galyndy plastmassalary ulanyp boljak gaýtadan işlenen plastik bölejiklere öwrülýär. Gaýtadan işlenen plastmassalaryň çylşyrymly çeşmeleri we köp hapalar sebäpli önümiň hiliniň durnuklylygy gaty pes. Tehniki gözlegleri güýçlendirmek we gaýtadan işlenen plastmassalaryň durnuklylygyny ýokarlandyrmak üçin gyssagly zerurlyk bar. Himiki dikeldiş usullary häzirki wagtda enjamlaryň we katalizatorlaryň gymmatlygy ýaly faktorlar sebäpli täjirleşdirilip bilinmeýär. Az çykdajyly prosesleri öwrenmegi dowam etdirmek esasy gözleg we ösüş ugrudyr.
Zaýalanýan plastmassalary ösdürmekde köp çäklendirmeler bar
Ekologiýa taýdan zaýalanýan plastmassalar diýlip hem bilinýän zaýalanýan plastmassalar, tebigatyň dürli şertlerinde kömürturşy gazyna, metana, suwa we minerallaşan organiki däl duzlara, şeýle hem täze biomassada doly zaýalanyp bilýän plastmassa görnüşine degişlidir. Zaýalanmak şertleri, amaly meýdanlar, gözleg we ösüş we ş.m. bilen çäklendirilen häzirki wagtda pudakda agzalýan zaýalanýan plastmassa esasan biodegrirlenip bilinýän plastmassalara degişlidir. Häzirki esasy zaýalanýan plastmassalar PBAT, PLA we ş.m. Biodegrirlenip bilinýän plastmassalar, senagat kompost şertlerinde doly zaýalanmagy üçin 90-180 gün talap edýär we materiallaryň aýratynlygy sebäpli, adatça aýratyn toparlara bölünmeli we gaýtadan işlenmeli. Häzirki gözlegler, belli bir döwürde ýa-da şertlerde peselip bilýän gözegçilik edip bolýan zaýalanýan plastmassalara, plastmassalara gönükdirilendir.
Çalt eltip bermek, çykarmak, bir gezek ulanylýan plastik paketler we malç filmleri geljekde zaýalanýan plastmassalaryň esasy ulanylýan ýerleri. Countryurdumyň “Plastiki hapalanmalara garşy göreşi mundan beýläk-de güýçlendirmek baradaky pikirlerine” görä, çalt eltip bermek, çykarmak we bir gezek ulanylýan plastik paketler 2025-nji ýylda biodegrirlenip bilinýän plastmassalary ulanmaly we malç filmlerinde biodegrirlenip bilinýän plastmassalary ulanmak höweslendirilýär. Şeýle-de bolsa, ýokarda agzalan meýdanlar gaplaýyş plastmassalaryny çalyşmak üçin kagyz we dokalan däl matalary ulanmak ýaly plastmassalaryň we zaýalanýan plastmassa çalşygynyň ulanylyşyny artdyrdy we mulç filmleri gaýtadan işlemegi güýçlendirdi. Şonuň üçin biodegrirlenip bilinýän plastmassalaryň giriş derejesi 100% -den pesdir. Hasaplamalara görä, 2025-nji ýyla çenli ýokardaky meýdanlarda zaýalanýan plastmassalara bolan isleg takmynan 3 milliondan 4 million tonna çenli bolar.
Biodegrirlenip bilinýän plastmassalar uglerodyň bitaraplygyna çäkli täsir edýär. PBST-iň uglerod zyňyndylary PP-den birneme pes, uglerod zyňyndylary 6,2 tonna / tonna, bu adaty plastmassa gaýtadan işlemegiň uglerod zyňyndylaryndan has ýokary. PLA bio esasly zaýalanýan plastmassadyr. Uglerod zyňyndylary pes bolsa-da, uglerod zyňyndylary nol däl we bio esasly materiallar ekiş, fermentasiýa, bölmek we arassalamak işinde köp energiýa sarp edýär.
Iş wagty: Awgust-06-2024